Η Δανάη Χαραλαμπίδου είναι φωτογράφος η οποία ζει στην Αθήνα. Το θέμα των φωτογραφιών της περιστρέφεται γύρω από το σώμα, τα διαφορετικά body shapes και το body positivity.
– Αγαπημένη Δανάη, ποια ήταν η ώθηση που είχες να χρησιμοποιήσεις την φωτογραφία ως μέσο έκφρασης;
Δεν είμαι από τις περιπτώσεις που ακούς συνήθως ότι ανακαλύπτουν την κλίση τους από μικρή ηλικία. Μηχανή έπιασα πρώτη φορά στα χέρια μου το 2014, όταν ο θείος μου ξεκίνησε κάποια σεμινάρια φωτογραφίας κι εγώ ξεκίνησα να αμφισβητώ τη ταυτότητά μου ως φοιτήτρια διατροφολογίας. Τέλειο timing, γίναμε αμέσως φίλες. Αυτή βέβαια ήταν η αφορμή.
Η ώθηση, νομίζω, βλέποντάς το πλέον από κάποια απόσταση, ήταν η ανάγκη μου να «μιλήσω» με οποιονδήποτε τρόπο για όσα είχα στο κεφάλι μου και να μοιραστώ τις ανησυχίες μου σε μία περίοδο που ήταν μεταβατική και πολύ δύσκολη για μένα. Χαίρομαι που ο τρόπος που επέλεξα εν τέλει ήταν η φωτογραφία.
Ποια μηνύματα επιθυμείς να μεταδώσεις μέσα από τις φωτογραφίες σου;
Ζώντας και μεγαλώνοντας ούσα χοντρή και γυναίκα σε μία κοινωνία όπως η ελληνική, το μόνιμο συναίσθημα που με ακολουθούσε από τότε που θυμάμαι την εαυτή μου είναι το αίσθημα της περιθωριοποίησης. Κατάλαβα από μικρή ότι η κοινωνία αυτή δεν ήταν φτιαγμένη για μένα, ούτε για άτομα σαν εμένα, ούτε για πολλά άτομα εκεί έξω που για διαφορετικούς λόγους δεν «κολλάνε» στην αισθητική της ή στην παλαιωμένη «ηθική» της.
Βασικό στοίχημα, λοιπόν, για τη δουλειά μου είναι να καταφέρνω να συμπεριλαμβάνω. Να δημιουργώ εικόνες που έρχονται αντιμέτωπες με το κυρίαρχο, με γνώμονα τις περισσότερες φορές τα δικά μου βιώματα.
Γι’ αυτό, για παράδειγμα, ένα βασικό μέρος που μου αρέσει να φωτογραφίζω είναι η φύση, γιατί δίνει αυτή την αίσθηση του χώρου και της άπλας που έχω στερηθεί αφού σχεδόν ποτέ δεν χωρούσα – κυριολεκτικά και μεταφορικά. Ταυτόχρονα, η αλληλοστήριξη υπήρχε πάντα πολύ έντονα στις σχέσεις μου, ειδικά σε αυτές που δημιουργούσα με άλλες θηλυκότητες και είναι κι αυτό ένα στοιχείο που προσπαθώ να εμπεριέχω στη σύνθεσή μου, γι’ αυτό δεν είναι λίγες οι φορές που φωτογραφίζω δύο ή και περισσότερα άτομα μαζί επιθυμώντας να αναδείξω τη δυναμική αυτών των σχέσεων.
Πιστεύεις ότι η τέχνη μπορεί να σπάσει στερεότυπα; Σε ποιο βαθμό;
Τα στερεότυπα ανέκαθεν «φοριόντουσαν» στους ανθρώπους για να τους χωρίσουν σε κατηγορίες ώστε να είναι πιο εύκολη η χειραγώγηση και η εκμετάλλευσή τους.
Σόρι που γίνομαι τέτοια, αλλά το πιστεύω βαθιά χεχε «Οι γυναίκες είναι εύθραυστες», «οι μετανάστες εγκληματίες», «τα χοντρά, άνθρωποι χωρίς όρεξη για ζωή» και τα παραδείγματα δεν τελειώνουν ποτέ.
Η τέχνη, ή μάλλον οι άνθρωποι που τη δημιουργούν, ειδικά στις μέρες μας, έχουν σημαντικά εργαλεία για να μπορέσουν να αντιπαρατεθούν στις προκαταλήψεις αυτές, να δημιουργήσουν καινούριους δρόμους και ιδέες που θα οδηγήσουν σε κάτι πιο απελευθερωτικό.
Η τέχνη, λοιπόν, δεν ξέρω αν μπορεί να σπάσει ολοκληρωτικά τα στερεότυπα –στερεότυπα παγιωμένα μέσα μας–, ξέρω σίγουρα όμως ότι μπορεί να τους αντισταθεί, να εμπνεύσει για κάτι πέρα από τις συμβάσεις.
Και θα το κάνει.
Είναι ο θυμός κινητήρια δύναμη για το έργο σου; Θυμός για την αδικία, θυμός για τα στερεότυπα και την μη συμπεριληπτικότητα;
Διαβάζοντας αυτή την περίοδο ένα βιβλίο του ψυχίατρου Ίβριμ Γιάλομ, που παρουσιάζει όλες τις σκληρές και ακραίες σκέψεις που κάνουν οι άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένου και του ίδιου, για τα χοντρά άτομα, θα μπορούσα να πω με σιγουριά ότι έχω πολύ θυμό μέσα μου αυτή τη στιγμή.
Θυμός, που πέρα από τα αρνητικά συναισθήματα που προκαλεί είναι και μία ευκαιρία για νέες ανακαλύψεις, πιο βαθιές σκέψεις, μεγαλύτερη επαφή με το μέσα μου.
Και κάνω αυτή την εισαγωγή για να καταλήξω στο εξής: Ο θυμός έχει υπάρξει εργαλείο για τη δουλειά μου αλλά ποτέ δεν ήταν η κινητήριος δύναμή της (μου). Μέσα από αυτό που κάνω δεν έχω στόχο να αναδείξω την μη-συμπεριληπτικότητα της κοινωνίας ως προς τα χοντρά άτομα, αν και γίνεται αναπόφευκτα, αλλά να κοιτάξω από λίγο πιο κοντά την κοινωνία που εγώ οραματίζομαι. Μία κοινωνία που δεν προσβάλει, δεν στιγματίζει, δεν περιθωριοποιεί λόγω εμφάνισης, χρώματος, φύλλου, τάξης και πάει λέγοντας. Μία κοινωνία βαθιά φροντιστική και αλληλέγγυα.
Η κινητήριος δύναμη, λοιπόν, είναι η δημιουργία ενός τέτοιου ασφαλούς χώρου, για μένα και για όσα άτομα προσπαθούν να υπάρξουν άνετα με τον εαυτό τους.
Τι σου δίνει κουράγιο στις δύσκολες μέρες;
Κουράγιο στις δύσκολες μέρες μου δίνουν οι φίλες μου. Και η ιδέα ότι αν παλέψουμε αρκετά, κάποια στιγμή θα δημιουργηθεί κάτι πιο όμορφο από τη δυστοπία που ζούμε τώρα.
Αλλά κυρίως οι φίλες μου!
Τι συμβουλή θα έδινες σε μια θηλυκότητα που αντιμετωπίζει περιστατικά χοντροφοβίας στην καθημερινότητα της;
Θεωρώντας ότι το κάθε άτομο είναι μοναδικό, επομένως και η προσέγγιση που του αναλογεί μοναδική, δεν θα επέλεγα να δώσω μία γενική συμβουλή προσπαθώντας να καλύψω τα ποσοστά. Άλλωστε δεν ξέρω και από ποια θέση να το κάνω.
Σκέφτομαι όμως πολλές φορές ότι η αντιπάθεια και η αποδοκιμασία του μεγαλύτερου μέρους του κόσμου ως προς τα χοντρά άτομα έρχεται και πατάει άψογα σε όλες τις ανασφάλειες που μας δημιουργούνται μεγαλώνοντας σε μία τόσο φοβική ως προς το «διαφορετικό» κοινωνία.
Έτσι, αφομοιώνουμε κι αναπαράγουμε την αντιπάθεια αυτή ως προς το σώμα μας, όπως κι να είναι αυτό, νιώθοντας μία συνεχόμενη ανάγκη να το φτιάχνουμε, χωρίς να ακούμε πραγματικά τις ανάγκες του. Σαν να αποτελεί ξεχωριστό κομμάτι από την ύπαρξή μας.
Ίσως, αν καταφέρουμε να σπάσουμε τη σύνδεση αυτή, αν μπορέσουμε να μας δούμε ολόκληρες και όχι σαν χοντρά ή αδύνατά σώματα –δίνοντας σε αυτές τις έννοιες την πραγματική αξία τους–, αν προσπαθήσουμε να διασκεδάσουμε το κάθε ξεχωριστό σώμα μας και να το απολαύσουμε σε κάθε του αλλαγή, αν το αποδεχτούμε και το φροντίσουμε όπως του αξίζει, αν συνειδητοποιήσουμε ότι δεν χρωστάμε εξηγήσεις παρά μόνο σε εμάς τις ίδιες για το πώς επιλέγουμε να ζούμε και ότι η ομορφιά δεν είναι κάτι που μπαίνει σε καλούπι, ίσως τότε καταφέρουμε πραγματικά να αντισταθούμε σε κάθε βλέμμα ή προσβλητικό σχόλιο, σε κάθε αφήγηση που μας θέλει περιθωριοποιημένα και μόνα. Τότε και μόνο τότε θα μπορέσουμε να διεκδικήσουμε την καθημερινότητα που μας αξίζει.
*Ε, εντάξει, κι αν καμιά φορά επιλέγουμε απλά να σοκάρουμε περιφέροντας περήφανα τη χοντρότητά μας διασκεδάζοντας την αμηχανία στις φάτσες σας, δείξτε κατανόηση· θα είναι άλλωστε πάντα πολύ λιγότερη από αυτή που έχει χρειαστεί να δείξουμε εμείς.
Ποιες επιρροές έχει το έργο σου; Αγαπημένοι καλλιτέχνες/φωτογράφοι
Οι επιρροές είναι αμέτρητες γιατί αμέτρητη είναι και η πληροφορία στην οποία έχουμε πλέον πρόσβαση, κι αυτό είναι μία άλλη, μεγάλη, συζήτηση.
Υπάρχουν αγαπημένοι φωτογράφοι, όπως η Nan Goldin, Harley Weir, Ren Hang, Yurie Nagashima, Julia SH αλλά και πάρα πολλά profile με παρόμοια, ή και όχι, θεματολογία με τη δική μου.
Ποια είναι τα μελλοντικά σου σχέδια;
Μελλοντικά σχέδια δεν υπάρχουν ακριβώς, αλλά υπάρχει πολλή όρεξη για δημιουργία και η επιθυμία να βελτιώνομαι όλο και περισσότερο σε αυτό που κάνω…
Ψέματα, κάτι υπάρχει σαν ιδέα. Έχω αρχίσει και επεξεργάζομαι τη δημιουργία ενός photobook, αλλά αυτό θέλει αρκετά χρήματα και χρόνο για να γίνει σωστά.
Ελπίζω σύντομα να το έχουμε κοντά μας. Με κάλεσαν να συμμετέχω και σε μία έκθεση στο Παρίσι, επομένως ανυπομονώ πολύ και γι’ αυτό και για όσα θα έρθουν μετέπειτα.
Leave a Reply