Για την φετινή μέρα της Γυναίκας, ήρθα σε επαφή με 3 γυναίκες από διαφορετικούς χώρους για να μοιραστούν μαζί μας τις δικές τους φωνές.
Η Ελένη Ευαγόρου είναι απόφοιτη Κοινωνιολογίας από το Πανεπιστήμιο Κύπρου με μεταπτυχιακό στην Κοινωνική Πολιτική από το University of Leeds. Έχει εργαστεί ως ερευνήτρια εστιάζοντας σε ζητήματα που αφορούν το φύλο, την μετανάστευση και την κοινωνική ένταξη. Σήμερα βρίσκεται στη θέση της Κεντρικής Οργανωτικής Γραμματέα του Γυναικείου Κινήματος ΠΟΓΟ. Έχει, ανάμεσα σε άλλα εμπλακεί στη διοργάνωση φεστιβάλ με πιο πρόσφατο το Femme Fest Cyprus, το πρώτο Φεστιβάλ για την Ισότητα των Φύλων που έγινε στην Κύπρο. Η Ελένη αγαπά ιδιαίτερα τις τέχνες, ιδιαίτερα την μουσική – όλα τα είδη μουσικής- και το καλό θέατρο.
Αγαπημένη Ελένη, τι σημαίνει για σένα να είσαι γυναίκα στην Κύπρο του 2023;
Μια γυναίκα που ζει στην Κύπρο το 2023 έχει να αντιμετωπίσει μεγάλες
προκλήσεις γεγονός που καταγράφεται και από τον Ευρωπαϊκό Δείκτη
Ισότητας των Φύλων, στον οποίο η Κύπρος καταλαμβάνει την 6η θέση από
το τέλος. Κατά την άποψη μου η κατάσταση αυτή οφείλεται σε δύο
παράγοντες: στην πατριαρχία και στις πολιτικές που ακολουθούνται.
Δυστυχώς στη χώρα μας κυριαρχούν ακόμη και σήμερα οι πατριαρχικές
αντιλήψεις οι οποίες αναπαράγουν τους έμφυλους ρόλους και τα έμφυλα
στερεότυπα και θέτουν σημαντικά εμπόδια στη ζωή των γυναικών. Τα
εμπόδια αυτά είναι διάσπαρτα σε όλους τους τομείς. Στο σπίτι, στην
εργασία, στην κοινωνία, στην πολιτική.
Οι έρευνες καταγράφουν ότι στην Κύπρο οι γυναίκες έχουν διπλάσιες πιθανότητες να αναλάβουν εξολοκλήρου την φροντίδα των παιδιών και του νοικοκυριού σε σχέση με τους άντρες. Αντιλαμβάνεστε πως το γεγονός αυτό περιορίζει σημαντικά το χρόνο των γυναικών – ιδιαίτερα των εργαζόμενων- και τις πιθανότητες να εμπλακούν στην κοινωνική και πολιτική ζωή.
Το γεγονός ότι μόνο 15% των μελών του Κοινοβουλίου είναι γυναίκες δεν είναι τυχαίο. Οι πατριαρχικές αντιλήψεις δεν περιορίζονται όμως εκεί. Υπάρχουν και
καθορίζουν τη ζωή και μέσω των θεσμών. Για παράδειγμα η νομοθεσία
που αφορά τις μονογονεϊκές οικογένειες, η πλειοψηφία των οποίων είναι
υπό την ευθύνη της μητέρας, ορίζει πως το επίδομα μονογονιού
αποκόπτεται αν μία μονογονιός συγκατοικήσει με κάποιον άντρα. Δηλαδή η
ίδια η νομοθεσία σεξιστικά περιορίζει το δικαίωμα των χωρισμένων
μητέρων να έχουν προσωπική ζωή αναπαράγοντας το στερεότυπο ότι οι
γυναίκες είναι εξαρτημένες οικονομικά από τους άντρες.
Σε σχέση με τις πολιτικές, θα ξεκινήσω από το γεγονός ότι στη χώρα μας,
ενώ υπάρχει ένα σημαντικό νομοθετικό πλαίσιο που αφορά την ισότητα και
ισοτιμία των φύλων, πολλές νομοθεσίες δεν εφαρμόζονται αποτελεσματικά και άλλες έχουν μείνει στα συρτάρια. Αυτό συμβαίνει εξαιτίας των πολύ περιορισμένων προϋπολογισμών που δαπανώνται από την κυβέρνηση για τα εν λόγω ζητήματα. Πάρτε για παράδειγμα την Νομοθεσία ενάντια στο Σεξισμό που ψηφίστηκε στη Βουλή το 2020 και από τότε παραμένει στα συρτάρια. Ή την ένταξη των Προνοιών της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης στον εθνικό νόμο – μια νομοθεσία παροπλισμένη καθώς δεν υπάρχουν τα αναγκαία κονδύλια για να υλοποιηθούν όλα όσο προνοεί.
Γι αυτό και βλέπουμε τα επεισόδια βίας κατά των γυναικών να αυξάνονται και τα θύματα να βρίσκονται εγκλωβισμένες ανάμεσα στους θύτες και την ανυπαρξία των κρατικών δομών. Όλα αυτά είναι θέμα πολιτικών προτεραιοτήτων και δυστυχώς η ισότητα των φύλων δεν βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα τα τελευταία χρόνια.
Τι πιστεύεις έχει προτεραιότητα για να αλλάξουν οι ζωές των γυναικών σήμερα;
Οι γυναίκες ανά το παγκόσμιο πρέπει να αγωνιστούν ακόμη πιο δυναμικά
για να αλλάξει η ζωή τους. Εξάλλου όσα δικαιώματα έχουν σήμερα οι
γυναίκες οφείλονται στους αγώνες που οι ίδιες έδωσαν.
Από τις Σουφραζέτες που κέρδισαν το δικαίωμα της ψήφου, τις εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας στα εργοστάσια της Νέας Υόρκης το 1857 που κέρδισαν καλύτερες συνθήκες εργασίας, στις γυναίκες της Κύπρου που έδωσαν τον αγώνα για το δικαίωμα τους να εργαστούν και την κατάργηση του θεσμού της προίκας.
Είναι εμφανές πως οι γυναίκες πρέπει να συνεχίσουν να αγωνίζονται για να αναταράξουν την παγιωμένη πατριαρχική δομή της κοινωνίας αλλά και για να απαλλαγούν από την εκμετάλλευση που υπάρχει στο σύστημα που ζούμε.
Πως μπορούμε να δεχτούμε ότι εν έτη 2023, οι υπάλληλοι, σε πολλά
εμπορικά καταστήματα, οι περισσότερες εκ των οποίων είναι γυναίκες,
δεν μπορούν να καθίσουν κατά τη διάρκεια της εργασίας τους; Πως
μπορούμε να δεχτούμε ότι πολλές εταιρείες δεν προσλαμβάνουν γυναίκες
οι οποίες ενδέχεται να εγκυμονήσουν σύντομα ή ακόμη γυναίκες να
απολύονται επειδή είναι έγκυοι; Ή ακόμη πως μπορούμε να ανεχτούμε ότι
πολλές γυναίκες ανάμεσα μας είναι θύματα βίας αλλά δεν μπορούν να
ξεφύγουν από το κακοποιητικό περιβάλλον επειδή δεν έχουν την
οικονομική δυνατότητα, επειδή αποθαρρύνονται από την ίδια την
αστυνομία, επειδή δεν λειτουργούν οι κρατικές δομές με τρόπο που να τις
στηρίξουν ουσιαστικά;
Πως γίνεται σήμερα στον τόπο μας, ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, ανάμεσα τους και γυναίκες να δέχονται φασιστικές επιθέσεις; Αυτά είναι μόνο μερικά από όσα πρέπει να αλλάξουν στον τόπο μας και αυτό μπορεί να γίνει μόνο με οργανωμένες και μαζικές ενέργειες.
Πως συμμετέχουν οι γυναίκες στο γράψιμο της ιστορίας; Ποιο ρόλο
μπορούν να επιτελέσουν οι γυναίκες στην διαμόρφωση μιας καλύτερης,
πιο δίκαιης κοινωνίας;
Αν μιλούμε για την Ιστορία ως επιστήμη, είναι γενικώς αποδεχτό ότι οι γυναίκες είναι κρυμμένες, όχι μόνο επειδή δεν βρέθηκαν σε θέσεις άξιες αναφοράς αλλά γιατί η Ιστορία γράφτηκε από άντρες και αποτυπώνει συνήθως την επικρατούσα πατριαρχική αντίληψη.
Το γεγονός αυτό πρέπει να αλλάξει και τα γυναικεία και φεμινιστικά κινήματα πρέπει να αναδείξουν τη συμβολή των γυναικών στην ιστορία, όχι μόνο για σκοπούς απόδοσης δικαίου αλλά γιατί είναι σημαντικό οι νέες γυναίκες να έχουν αναφορές από γυναικεία πρότυπα για να μπορέσουν να ξεφύγουν από τα στερεότυπα που τις κατακλύζουν.
Η ιστορία είναι γεμάτη από αγώνες γυναικών. Θα σταθώ στην ιστορία της
Κύπρου όπου οι κατακτήσεις του γυναικείου κινήματος επήλθαν μετά από μακροχρόνιους και σκληρούς αγώνες ιδιαίτερα μέσα από το προοδευτικό και εργατικό κίνημα.
Οι πρώτες αφορούσαν τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας, τη νομοθεσία για τις υπηρέτριες, το αίτημα της ισομισθίας ανάμεσα στους δασκάλους και τις δασκάλες, τους νοσηλευτές και τις νοσηλεύτριες, την κατάργηση του θεσμού της προίκας, το δικαίωμα στη ψήφο. Τις δεκαετίες που ακολούθησαν οι γυναίκες της Κύπρου, κατάκτησαν ανάμεσα σε άλλα τον εκσυγχρονισμό του οικογενειακού δικαίου, την προστασία της μητρότητας, την ποινικοποίηση όλων των μορφών βίας ενάντια στις γυναίκες, τη θέσπιση νομοθεσίας για την ίση αμοιβή.
Όμως δεν είναι μόνο αυτά. Πρέπει να προσμετρούμε πάντα και την αθέατη ιστορία που έγραψαν και γράφουν οι γυναίκες στο χώρο που τους δόθηκε από το κοινωνικό σύστημα.
Να αναγνωρίζουμε την προσφορά τους, κυρίως των εργαζόμενων γυναικών οι οποίες μετά τη δουλειά πρέπει να ανταποκριθούν και στη δεύτερη βάρδια: να φροντίσουν τα παιδιά και τους ηλικιωμένους, να ανταποκριθούν σε όσα απαιτούν οι ευθύνες του νοικοκυριού.
Ταυτόχρονα, στην Κύπρο υπάρχει ένα μεγάλο κεφάλαιο στην Ιστορία που
δεν έχει καταγραφεί και αυτό είναι οι πληγές που άφησε ο πόλεμος στις
γυναίκες της Κύπρου. Είναι γεγονός ότι αναφερόμενοι στο πραξικόπημα και στην εισβολή, μιλούμε κυρίως για τους άντρες, τους στρατιώτες, τους
νεκρούς, τους αιχμαλώτους, τους αγνοούμενους. Σε αυτό το κομμάτι όμως
υπήρχαν παράλληλα και οι γυναίκες. Γυναίκες και από τις δύο κοινότητες
που βιάστηκαν βάναυσα από τον αντίπαλο στρατό. Μητέρες και κόρες,
σύζυγοι, αγαπημένες και αδερφές που έχασαν τους γιούς και τους πατεράδες τους, τους συζύγους και τους αγαπημένους τους, τους αδερφούς τους. Γυναίκες που ξενυχτούσαν για χρόνια περιμένοντας ένα ελπιδοφόρο νέο για αυτούς που έχασαν. Γυναίκες που αναγκάστηκαν μόνες τους να μεγαλώσουν παιδιά, παιδιά που πολλές δεν είχαν ακόμη γεννήσει. Και αυτά δεν πρέπει να τα αγνοούμε.
Ποιες προτεραιότητες έχετε θέσει για το φετινό Femme Fest;
Για το δεύτερο Femme Fest έχουμε θέσει στόχο να γίνει μεγαλύτερο σε χρονική διάρκεια και σε περιεχόμενο, για αυτό και αποφασίσαμε ότι φέτος θα είναι διήμερο, στις 6 και 7 Μαΐου. Με αυτό τον τρόπο θέλουμε να φέρουμε σε επαφή ακόμη περισσότερους ανθρώπους με τα ζητήματα του φύλου, να δώσουμε βήμα σε ακόμη περισσότερες γυναίκες, να φιλοξενήσουμε περισσότερες συζητήσεις, εργαστήρια, δραστηριότητες, να αναδείξουμε καινούργια θέματα.
Ταυτόχρονα, θέλουμε το φεστιβάλ φέτος να γίνει ακόμη πιο συμπεριληπτικό. Στοχεύουμε να φιλοξενήσουμε ακόμη περισσότερες οργανώσεις, ιδιαίτερα οργανώσεις μεταναστριών, ΛΟΑΤΚΙ+ γυναικών, γυναικών με αναπηρίες. Ακόμη θέλουμε το Femme Fest να αποκτήσει ουσιαστική δικοινοτική διάσταση, να φιλοξενήσουμε οργανώσεις Τουρκοκύπριων γυναικών και να εμπλέξουμε τις συμπατριώτισσες μας σε όλες τις δράσεις του φεστιβάλ.
Ελπίζουμε να τα καταφέρουμε και ελπίζουμε να σας έχουμε μαζί μας.
Leave a Reply